Potwierdzenie unii polsko-litewskiej przez Władysława Jagiełłę i Witolda w Horodle w 1413 roku
[…] My Władysław, z Bożej łaski król Polski […] najwyższy książę Litwy, pan i dziedzic Pomorza i Rusi itd., i Aleksander, inaczej Witold, wielki książę Litwy oraz pan i dziedzic ziem ruskich itd., zgodnie z brzmieniem niniejszego pisma podajemy do wiadomości wszystkim […] że ziemie litewskie i ich mieszkańców podległych naszej władzy […] gorąco pragniemy na zawsze utwierdzić i ugruntować gorliwym wyznawaniu przyjętej wiary. […] Aby mogli oni tym lepiej kształcić się w stałości wiary […] przyznajemy im i dajemy zgodnie z treścią niżej wypisanych artykułów i brzmieniem niniejszego pisma wolności, immunitety, łaski, zwolnienia od świadczeń i przywileje, zwykle nadawane katolikom.
1. A najpierw, choć do tego czasu, kiedy za natchnieniem Świętego Ducha otrzymawszy i poznawszy światło wiary katolickiej przyjęliśmy koronę Królestwa Polskiego, dla rozkrzewienia religii chrześcijańskiej oraz dla pomyślnego stanu i korzyści wspomnianych naszych ziem litewskich za jednomyślną zgodę naszą i pozostałych braci naszych i wszystkich baronów, panów, dostojników oraz zgodnie z wolą i przyzwoleniem bojarów tej ziemi litewskiej, przywłaszczyliśmy je naszemu wspomnianemu Królestwu Polskiemu wraz z ziemskimi posiadłościami, podległymi im i z nimi związanymi, wcieliliśmy, połączyliśmy, zjednoczyliśmy- jednak ze względu na nieprzyjacielskie napady i zasadzki Krzyżaków i ich popleczników, i jakichkolwiek innych nieprzyjaciół, którzy usiłują zniszczyć wspomniane ziemie litewskie i Królestwo Polskie knując im zagładę, pragnąc wspomniane ziemie litewskie utrzymać w pewności, bezpieczeństwie i pod opieką oraz zapewnić im wieczny pożytek, ziemie te, które zawsze dotąd mieliśmy z pełnią władzy oraz z nie sfałszowanym i wszelkim prawem i nadal posiadamy od naszych przodków i w kolejności rodu jako prawowici właściciele, zgodnie z wolą, zezwoleniem i zgodą baronów, panów, bojarów ponownie wcielamy, jakby wkorzeniamy, przywłaszczamy, łączymy, przydajemy, sprzymierzamy i na wieki jednoczymy ze wspomnianym Królestwem Polskim. Postanawiamy, że one wraz ze wszystkimi ich posiadłościami, ziemiami, księstwami, władztwami, obwodami, własnościami i zachowaniem wszelkiego prawa nie sfałszowanego i wszelkiego po wieczne czasy nieodwołalnie i mocno mają być zawsze zjednoczone z koroną Królestwa Polskiego. […]
3. Także baronowie, panowie, bojarzy wspomnianych naszych ziem litewskich, jeśli tylko będą katolikami i podlegać będą Kościołowi rzymskiemu, i jeśli nadano im już herby, niech się cieszą darowiznami, przywilejami i zezwoleniami danymi im i udzielonymi przez nas, niech uczestniczą w nich i korzystają z nich, tak jak baronowie i panowie Królestwa Polskiego posiadają swoje [przywileje] i korzystają z nich.
4. Wspomniani baronowie i panowie niech także dzierżą majętności swe ojczyste jednakim prawem, tak jak wiadomo, że baronowie Królestwa Polskiego dierżą; podobnie zachowują w swym posiadaniu i darowizny nasze, co do których mają od nas listy skuteczne i wieczystą utwierdzone mocą; nadto będą mieli możność swobodnego sprzedawania ich, zamiany, oddania w obce ręce, darowania i obracania na swój użytek, jednak za naszym osobnym zezwoleniem, tak, iż gdy będą oddawać je w obce ręce, zamieniać lub darować, obowiązani będą zdawać to wobec nas lub naszych urzędników wedle zwyczaju Królestwa Polskiego.
5. Następnie po śmierci rodziców nie należy pozbawiać dzieci majętności dziedzicznych, lecz zarówno one, jak ich następcy powinni je posiadać, tak jak baronowie i panowie Królestwa Polskiego swoje posiadają i obracająca na dowolny użytek.
6. Podobnie żonom swoim będą mogli przekazać posagowe dobra i wsie, które miały po rodzicach lub na mocy naszego wieczystego przyznania, lub będą miały, tak jak to przekazuje się w Królestwie Polskim. Córki zaś, siostry, krewne powinowate swoje wspomniani baronowie i panowie ziem litewskich będą mogli łączyć związkiem małżeńskim tylko z katolikami, zgodnie z wolną ich wolą i wedle zwyczaju od dawna przestrzeganego w Królestwie Polskim.
7. Lecz mimo przyznania tych wolności baronowie będą obowiązani budować i wznosić twierdze, mościć drogi dla wypraw wojennych i płacić daniny wedle dawnego zwyczaju. […]
10. Również godności, siedziby biskupie i urzędy, jak są ustanowione w Królestwie Polskim, zostaną ustanowione i rozmieszczone mianowicie w Wilnie wojewoda i kasztelan wileński, a potem w Trokach i w innych miejscowościach, gdzie nam się to wyda rzeczą pożyteczną wedle naszego upodobania, aby tak pozostało na wieczne czasy. Lecz na takich dygnitarzy wybierać się będzie tylko wyznawców wiary katolickiej i poddanych świętemu Kościołowi rzymskiemu. Także niektóre stałe urzędy ziemskie, jak np. kasztelanie itp. mają być rozdawane tylko wyznawcom wiary chrześcijańskiej, których należy dopuszczać do naszych narad, aby brali w nich udział, gdy będziemy radzić nad dobrem państwa, albowiem odmienność religii często pociąga za sobą odmienny sposób myślenia i wtedy wychodzą na jaw plany, rozpowszechniane przez takich ludzi, choć podaje się je do wiadomości z obowiązkiem zachowania ich w tajemnicy. […]
12. To jeszcze dodajemy, że wspomniani baronowie i panowie Litwy po śmierci Aleksandra, inaczej Witolda, obecnego wielkiego księcia, nie będą mieli ani wybierali na wielkiego księcia i pana Litwy nikogo innego tylko tego, którego król polski lub jego następcy za radą prałatów i baronów Polski i ziem Litwy uznają za godnego wyboru, ustanowienia i umieszczenia. Podobnie prałaci, baronowie i panowie Królestwa Polskiego w razie śmierci króla polskiego bezdzietnego i bez pracowitych następców nie powinni wybierać sobie króla i pana bez wiedzy i rady naszej, to jest wielkiego księcia Aleksandra oraz baronów i panów wspomnianych ziem litewskich, zgodnie z brzmieniem i treścią poprzedniego pisma. […]
15. To również szczególnie podkreślamy, że wspomniani baronowie i panowie Królestwa Polskiego i ziem Litwy w razie potrzeby, za naszą zgodą i pozwoleniem w Lublinie i Parczewie oraz w innych miejscowościach odpowiednich mają odbywać sejmy i narady dla dobra i pożytku Królestwa Polskiego oraz dla pomyślności wspomnianych ziem litewskich.
16. Prócz tego my, Aleksander, inaczej Witold, za zgodą najdostojniejszego władcy pana Władysława, króla Polski, najdroższego brata naszego, do herbu i klejnotu, należących do panów Królestwa Polskiego, wybraliśmy niżej wpisanych panów naszych ziem litewskich, których sami panowie Królestwa Polskiego wraz z wszystkimi, którzy z ich rodu wywodzą swe pochodzenie, przyjęli do związków braterstwa i powinowactwa. A więc najpierw panowie herbu Leliwa przyjęli Moniwida, wojewodę wileńskiego, podobnie Zadora Jawnusa, wojewodę trockiego, Rawa Minigajłę, kasztelana wileńskiego, Lis Sumigajłę, kasztelana trockiego. Jastrzębiec lub Łazęki, inaczej Bolesty, Nagorę, którego zowią Niemir, Trąby Ościka, Topor Butryma, dalej Łabędź albo Skrzyńscy Goligunta […]. Posiadaniem tego herbu klejnotu i zawołania niech się wszędzie cieszą wspomniani panowie, dostojnicy i bojarzy ziem litewskich dziś i potem po wieczne czasy, tak jak wspomniani panowie Królestwa Polskiego zwykle posiadali je i używali ich. […]
Działo się w mieście Horodle nad rzeką Bugiem, na sejmie czy zebraniu ogólnym dnia 2 października roku Pańskiego 1413. […]
(przekład Kazimierza Abgarowicza)